Onze oproep: een beter strafrechtproces in Nederland
Detentie is schadelijk voor mens én samenleving
Samen met een brede coalitie van bondgenoten, wil DeGoedeZaak de schadelijke gevolgen van korte detentie onder de aandacht brengen.
Er is iets onzichtbaars gaande dat we zichtbaar willen maken. Veel gevangenisstraffen in Nederland zijn vrij kort, bijna driekwart zit maximaal 3 maanden vast. Het vastzetten van mensen, ook voor korte tijd als een paar weken of maanden, heeft grote gevolgen, ook wel ‘detentieschade’ genoemd. Verlies van woning, baan en inkomen zijn hier voorbeelden van, ook heeft het stevige gevolgen voor het gezin en voor naasten zoals familie en vrienden. Bovendien blijkt uit onderzoek dat, door alle persoonlijke schade, ex-gedetineerden na vrijlating moeite hebben om hun plek weer te hervinden en bij te dragen in de maatschappij. Het vinden van een baan blijkt lastig, maar ook het herstellen van sociale contacten of familiebanden lukt vaak moeilijk. Een onzichtbare straf die door blijft duren, soms nog lang nadat iemand zijn straf voor het delict heeft uitgezeten. De samenleving snijdt zichzelf daarmee in de vingers.
Deze onzichtbare straf werkt namelijk stevig door, voor degene die vast heeft gezeten en diens gezin en voor samenleving als geheel. Ten eerste is er de persoonlijke schade voor de mensen die het betreft, daarnaast werkt het door als schade voor de samenleving, omdat deze ‘onzichtbare straf’ en verlies van inkomen een verhoogde kans geven op herhaling in de criminaliteit (recidive). En daarbovenop zijn er de directe kosten van detentie. Het opleggen van detentie, in plaats van een alternatieve maatregel zoals bijvoorbeeld een enkelband of reisverbod, is een zeer kostbare keuze voor de samenleving. Een persoon in detentie kost 324 euro per etmaal, plus dat er sprake kan zijn van een schadevergoeding als detentie achteraf onterecht blijkt.
Het wordt nog wranger, want detentieschade loop je op vanaf het moment dat je vast komt te zitten. En een grote groep mensen komt al vast te zitten voordat ze zijn veroordeeld. Namelijk bij voorlopige hechtenis: gevangenschap nog voordat de rechter uitspraak heeft gedaan over de strafzaak. 45.7 procent van alle mensen die nu in Nederland vastzitten, zit in voorlopige hechtenis. Nederland gebruikt het vaakst binnen Europa voorlopige hechtenis. Voorlopige hechtenis is helemaal niet als straf bedoeld, maar heeft met de detentieschade wel dat effect. Vergeleken met andere landen in Europa kiezen Nederlandse rechters vaker voor voorlopige hechtenis, in plaats van alternatieven zoals een enkelband of borgsom.
Bij deze mensen kunnen we detentieschade voorkomen door voorlopige hechtenis te vervangen voor een alternatief. In andere landen lukt dat immers ook! Het is de hoogste tijd om ook in Nederland een andere aanpak door te voeren in de praktijk van het strafrecht. Dat vinden al onze bondgenoten ook en daarom voeren wij met hen deze campagne: Van binnen naar buiten.
Wij geven het woord aan zes ervaringsdeskundigen: ex-gedetineerden en hun familie om een inzicht te geven wat het met hen heeft gedaan….
Waarom moet dit anders? Er is al langere tijd kritiek op de wijze waarop in Nederland wordt omgegaan met voorlopige hechtenis. Deze aanwijzingen komen van diverse kanten: internationale en nationale organisaties, de rechtspraktijk en wetenschappers. Andere Europese landen, zoals Duitsland en Frankrijk, doen dit in de praktijk van hun strafrechtproces beter en slimmer dan Nederland. Zij zetten alternatieven in die voor de betreffende mensen én de samenleving minder negatieve gevolgen hebben. Nederland is al meerdere keren internationaal op de vingers getikt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en volgt niet de oproep van de EU om voorlopige hechtenis alleen in te zetten als het echt niet anders kan.
Waarom is dit juist nu belangrijk? De ministers voor Veiligheid & Justitie en Rechtsbescherming hebben dit jaar een modernisering voorgesteld van het Wetboek van Strafvordering. Dit wordt na de zomer op 28 september 2023 in de Tweede Kamer besproken. Het is de hoogste tijd om ook in Nederland een andere aanpak door te voeren in de praktijk van het strafrecht, waarbij er minder mensen in voorlopige hechtenis vastzitten.
Het is de hoogste tijd om ook in Nederland een andere aanpak door te voeren in de praktijk van het strafrecht, waarbij er minder mensen in voorlopige hechtenis vastzitten. En waar het patroon doorbroken wordt van negatieve gevolgen voor de betreffende mensen en voor de samenleving. Dat vinden al onze bondgenoten ook en daarom voeren wij met hen deze campagne: Van binnen naar buiten. Doe je mee?
